Tanıyalım: Richard Stallman

Açık kaynak ve ya özgür yazılım desem?  Bu kavramların daha doğrusu felsefenin kurucusu Richard Stallman’ı bu yazımda tanıyacağız.

Richard Stallman 1983 yılında bir işletim sistemi yapmaya karar verdi. Bu işletim sistemi Unix benzeri bir sistem olacaktı. Bu benzerlikten kasıt bir kopyalama mantığını asla içermemektedir. Unix’den çok farklı bir işletim sistemi yapmak istemekteydi. Bu hayalini gerçekleştirirken yaşadığı sorunları çevresinden destek alarak ilerlemeye çalışan Richard Stallman internet üzerinden çok kişiye ulaşıp herkes ile beraber bu işletim sistemini geliştirmeye başladı.

Duyumlar ile beraber bu işe meraklı olan kişileri toplayan Richard Stallman GNU projesinin temelini attı. GNU denilen kavramı ise konudan fazla uzatmadan açıklayayım. GNU – GNU is Not Unix açılımının kısaltmasıdır.  GNU aslında şu an Linux’un temelini barındıran çekirdek dosyalar, kerneli barındırır. (GNU hakkında daha sonra detaylı bir yazı yazacağım)

Buraya kadar biraz toparlarsak Richard Stallman , GNU topluluğu altında bir işletim sistemi temeli yapmak istemekteydi.

Bu sürecin ardından Özgür Yazılım Vakfını kurdu (Free Software Foundation). Bu vakfın temel amacı GNU projesini resmileştirmek adına yapılan bir adımdı.

Richard Stallman’nın yazılımda ki felsefesi, kullanılan yazılımların hakları korunarak bütün herkesin ücretsiz olarak kullanabilmesini istemekti. Bu söylem başta Microsoft olmak üzere, yazılımlarını lisanslayarak para kazanan şirketlerin oldukça tepkisine neden oldu. Gittiği her konferansta, toplantıda bunu açıkça söyleyen Richard Stallman bu fikire destek veren kişilerle doldu taştı.

Bir üst paragrafta belirtiğim felsefesi üzerine Copyright’ın tam zıttı olan Copyleft kavramını ortaya attı. Copyleft kavramı “Copyleft, bir programı veya başka bir çalışmayı, tüm değiştirilmiş ve genişletilmiş sürümleri ile birlikte özgür yapmaktır.”
*
Tabi bu Copyleft kavramından önce Genel Kamu Lisansı (General Public License-GPL) ‘dan bahsetmeliydim. Bu lisans GNU tarafından Richard Stallman’nın önceliğinde özgür yazılımın veya açık kaynak yazılımların lisansından bahseder bu GPL. Bu GPL’nin oluşturması fikri ise açık kaynak ve özgür yazılım denilen yazılımlarını yapanların çevrelerine nasıl dağıtması, hangi şartlar altında kullanabileceğğini belirler.

Richard Stallman’nın özgür yazılım fikri ile beraber bu konuya açıklık getirmesi gerekiyordu. Özgür yazılım demek sadece o yazılımı alıp istediğin gibi kullanıp, üzerinde istediğin kadar değişiklik yapıp kendim yapmış gibi kullanılmasını belirli bir standart ile belirlenmesi ihtiyacını doğurdu. General Public License ile beraber bu konu oratadan kalktı. General Public License’ın içerisinde ki maddeler kısaca şunu özetlemekte;

• Özgürlük 0: Programı sınırsız kullanma özgürlüğü.
• Özgürlük 1: Programın nasıl çalıştığını inceleme ve amaçlara uygun değiştirme özgürlüğü.
• Özgürlük 2: Programın kopyalarını sınırsız dağıtma özgürlüğü.
• Özgürlük 3: Programın değiştirilmiş halini dağıtma özgürlüğü.

Bu kavramlar ile beraber GNU’ya destek verenlerin felsefesi açıdan bir problemleri yoktu ama nasıl para kazanacaklardı. Bu çok büyük tartışmaya yol açtı. Bu konuda Richard Stallman GNU kapsamında bir çözüm buldu. Açık kaynak ve özgür yazılımlarından kazanılan para yolu destek  ile sağlanacaktı.

Richard Stallman’nın orataya attığı bu kavramlar yazılım dünyasını oldukça değiştirdi. Özgürlüğün her yerde olabileceğini ve bu özgürlükle de insanların rahatça yaşayabileceği bir ortamı sağladı. Bu felsefeyi kuran adamın tarihine tanıklık ettiniz.

Tanıyalım Kategorisinde ki diğer yazılarım için tıklayınız.

Burakkutbay.com Kullanım Şartları